Het effect van klimaatverandering op wijn
Als we ergens een neus voor hebben bij de Huissommelier, dan is het voor good food en fine wine. Of andersom: fine dining gecomplimenteerd met goede wijnen. Het liefst wijnen uit minder bekende streken of wijn die wordt geproduceerd door kleinere wijnhuizen. ‘Pareltjes’, dat is wat we zoeken en willen serveren. Door deze veranderingen worden de grenzen van geschikte wijnbouwgebieden groter, waardoor nieuwe regio’s beginnen te profiteren van wijnproductie. Wat het effect van klimaatverandering op wijn is, dat houdt ons dan ook regelmatig bezig.
Rare druif
Rare druif…Nee, zo bedoelen we het natuurlijk niet. Druiven vormen tenslotte de basis van de wijnen waar we zo van houden. Bijna elke druivensoort stamt af van de oer-druif ‘Vitis vinifera sylvestris’, die zich thuis voelde in een stabiele omgeving. Dit wil niet zeggen dat druivenstokken watjes zijn. Ze kunnen heel goed overleven onder klimatologisch moeilijke omstandigheden. Wel is de ‘Vitis vinifera’, de druivenplant die verantwoordelijk is voor bijna alle wijnproductie wereldwijd, een gevoelige rakker als het aankomt op klimaatveranderingen. Hoewel sommige gewassen zich snel aanpassen, zijn druiven over het algemeen ‘honkvast’ en hebben ze moeite met veranderingen.
Het belang van terroir
Druiven houden van hun eigen leefomgeving: het terroir. ‘Terroir’ staat grofweg voor klimaat, locatie en bodem. De verschillende druivensoorten hebben tot wel duizenden jaren nodig gehad om zich aan te passen aan specifieke regio’s. Flexibel aanpassen op het effect van klimaatverandering op wijn, dat zit er dus niet in. Deze honkvaste aard betekent dat plotselinge veranderingen in temperatuur, regenval of bodemgesteldheid ervoor kunnen zorgen dat de druiven snel gestrest raken – en een gestreste druif, die zorgt voor slechte wijn!
Ander klimaat, ander smaakprofiel
Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de wijnindustrie, mede door de verhoogde gevoeligheid van druivenrassen voor temperatuurveranderingen en terroir. In regio’s waar het warmer wordt, zoals Duitsland en Noord-Europa, kan een stijging van de temperatuur de rijping verbeteren, waardoor de wijnen rijper en voller worden met hogere suiker- en alcoholgehaltes. In traditionele wijnregio’s met warme klimaten, zoals Zuid-Frankrijk, leidt de warmte tot snellere rijping, lagere zuurgraad, en veranderingen in smaakprofielen. Door klimaatverandering worden de temperaturen wereldwijd hoger en minder voorspelbaar, waardoor druiven sneller rijpen en hun natuurlijke zuurgraad verliezen. Dit kan leiden tot zoetere wijnen, zelfs in traditioneel koelere regio’s, en zorgt voor meer variatie in smaakprofielen van jaar tot jaar.
Wettelijke uitdagingen voor traditionele wijnregio’s
Klimaatverandering op wijn is voor de wijnindustrie op zijn zachtst gezegd uitdagend. Veel traditionele wijnregio’s, zoals Bordeaux, Champagne, Rioja en Chianti, worden gereguleerd door strikte wettelijke voorschriften. Deze regels bepalen welke druivenrassen mogen worden geplant, welke productiemethoden moeten worden gevolgd, en zelfs hoe de wijn moet smaken. Deze voorschriften zijn vaak gebaseerd op eeuwenoude tradities en specifieke terroirs die nauw verbonden zijn met de identiteit van de wijn. Maar met klimaatverandering veranderen ook de spelregels. De stijgende temperaturen en veranderingen in neerslagpatronen dwingen wijnmakers om andere keuzes te maken, zoals het aanplanten van nieuwe, meer hittebestendige druivenrassen of het veranderen van hun wijnbouw technieken om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit.
Nieuwe druivenrassen en juridische beperkingen
In traditionele wijnregio’s zoals Bordeaux en de Champagne bepalen de wetten precies welke druivenrassen gebruikt mogen worden. Door klimaatverandering komen deze regels onder druk te staan. In Bordeaux zijn sinds 2019 bijvoorbeeld zes nieuwe druivenrassen toegestaan, zoals Touriga Nacional en Alvarinho, die beter tegen warmte en droogte kunnen. Hoewel dit een positieve stap lijkt, brengt het ook juridische en commerciële risico’s met zich mee. Het gebruik van nieuwe druiven kan ervoor zorgen dat de ‘appellation d’origine contrôlée’ (AOC)-status – een kwaliteitslabel dat wereldwijd wordt herkend – verwatert. Wijnmakers moeten dus een evenwicht vinden tussen vernieuwen en hun traditionele identiteit behouden.
Wetten houden het effect van klimaatverandering op wijn niet bij
Klimaatverandering zorgt ervoor dat wijnregio’s zich moeten aanpassen, maar de wettelijke kaders waarin ze opereren zijn vaak star en weerbarstig. In regio’s zoals de Chianti in Italië of de Rioja in Spanje worden traditionele druivenrassen zoals Sangiovese of Tempranillo nog steeds voorgeschreven door de regels, zelfs als de omstandigheden steeds minder gunstig worden voor deze druiven. Dat geeft zorgen: moet je nu als wijnboeren vasthouden aan de traditie en de beschermde status, of moeten ze overschakelen op rassen die beter geschikt zijn voor het veranderende klimaat? Deze dilemma’s laten zien dat de regels voor wijnproductie soms niet snel genoeg veranderen om de problemen door klimaatverandering aan te pakken.
Smaken uit nieuwe wijnregio’s
Daartegenover staan nieuwe wijnregio’s, zoals in Engeland of Nederland, waar de wetgeving rond wijnproductie vaak minder strikt is. Hier zien we een andere dynamiek: wijnmakers hebben meer vrijheid om te experimenteren met verschillende druivenrassen en technieken. Dit leidt tot het ontstaan van heel nieuwe wijnstijlen. Omdat deze regio’s minder gebonden zijn aan traditie, kunnen ze sneller reageren op veranderingen in het klimaat en proactief nieuwe oplossingen verkennen. Het is een interessante tegenstelling: de nieuwe wijnregio’s, die vroeger aan de rand van de wijnkaart stonden, hebben nu juist de ruimte om zich het beste aan te passen aan de toekomst.
Proeven van spannende nieuwe wijnen
Eén ding is zeker: de wijnwereld staat voor een tijdperk van ongekende veranderingen en, zoals altijd, komt de beste wijn van diegenen die zich het beste weten aan te passen. Ben je benieuwd naar wijnen uit nieuwe regio’s? Nieuwsgierig als we bij De Huissommelier zijn, gaan wij deze ontdekkingstocht graag voor onze gasten aan. Vraag bij een boeking dan ook gerust naar de spannende wijnen die wij op dit moment kunnen serveren.
